วิธีป้องกันกล้องสำรวจจากการสั่นสะเทือนของเครื่องจักร

วิธีป้องกันกล้องสำรวจจากการสั่นสะเทือนของเครื่องจักร
ลดความคลาดเคลื่อน รักษาความแม่นยำ และยืดอายุการใช้งานอุปกรณ์ งานก่อสร้างทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นงานถนน, งานอาคาร, งานสะพาน, งานโรงงาน หรือโครงการชลประทาน ล้วนมีเครื่องจักรหนักอยู่ตลอดเวลา เช่น รถแบคโฮ, รถบด, รถเครน, รถดั้ม, รถปูยาง ฯลฯ เครื่องจักรเหล่านี้สร้างแรงสั่นสะเทือนที่ส่งผลโดยตรงต่อความแม่นยำของกล้องสำรวจ โดยเฉพาะ Total Station, Auto Level, และ Theodoliteหากไม่ป้องกันอย่างถูกต้อง อาจเกิดทั้ง ค่าพิกัดคลาดเคลื่อน อุปกรณ์เสียศูนย์ ชิ้นส่วนภายในหลวม เลนส์หรือ compensator พังเสียหายช

วิธีป้องกันแบบภาคสนามที่ “ทำได้จริง” และช่างมืออาชีพนิยมใช้
1) ตั้งกล้องให้ห่างจากเครื่องจักรให้มากที่สุด
ระยะห่างเป็นวิธีป้องกันสั่นสะเทือนที่ดีที่สุด
ระยะที่แนะนำ ห่างรถบดอย่างน้อย 20–30 เมตร ห่างแบคโฮ 15–20 เมตร ห่างรถปูยางหรือรถดั้ม 20 เมตรขึ้นไป ยิ่งเครื่องจักรมีน้ำหนักมาก การสั่นจะกระจายกว้างขึ้นตามลำดับ ✔ ยิ่งห่าง = แรงสั่นสะเทือนลดลงแบบชัดเจน

2) หลีกเลี่ยงการตั้งกล้องบนพื้นดินอ่อนหรือ newly-filled
ดินที่เพิ่งถมหรือยังไม่ถูกบดอัด เมื่อรถบดหรือเครื่องจักรวิ่งผ่าน แรงสั่นจะถูกส่งผ่านพื้นดินง่ายมาก
วิธีแก้ ตั้งกล้องบนพื้นเดิม (old soil) หากจำเป็นต้องตั้งในจุดนั้น ให้ใช้ ไม้กระดานหรือแผ่นเหล็กเป็นฐานรองขาตั้ง เพื่อเพิ่มพื้นที่สัมผัส ลดแรงจม และลดแรงสั่น

3) กดขาตั้งกล้องให้แน่นลงดินทุกครั้ง
ขาตั้งที่กดลึกลงดินจะช่วยลดการแกว่ง วิธีที่ถูกต้อง: เหยียบปลายขาตั้งด้วยน้ำหนักตัว ให้ปลายขาแทงลงใต้ผิวดิน 1–2 ซม. ตรวจขาตั้งว่ามั่นคง ไม่โยกซ้าย–ขวา กล้องนิ่ง = ค่าพิกัดนิ่ง

4) ใช้ “โหมด Fine” แทน Tracking ในพื้นที่เครื่องจักรวิ่งผ่าน
โหมด Fine ทำให้กล้องอ่านค่าช้าลงแต่แม่นขึ้น เหมาะกับพื้นที่ที่พื้นสั่นเป็นระยะ ส่วน Tracking จะทำให้ค่ากระโดดง่ายเมื่อล้อรถผ่าน


5) หลีกเลี่ยงการตั้งกล้องในแนวเดียวกับเส้นทางรถบด
รถบดมีแรงสั่นสะเทือนสูงที่สุดในไซต์งาน หากตั้งอยู่บนแนวเดียวกัน สั่นสะเทือนจะส่งตรงมาที่กล้อง ควรตั้งกล้อง: ด้านข้างเส้นทาง บนพื้นที่สูงกว่าหรือห่างออกไป

6) ตรวจระดับฟองน้ำเป็นระยะ ๆ
แรงสั่นสะเทือนสามารถทำให้ขาตั้งขยับหรือจมลงทีละน้อย ส่งผลให้: ฟองน้ำไม่ตรง กล้องเอียง ค่าพิกัดคลาดเคลื่อนโดยไม่รู้ตัว จึงควรตรวจระดับฟองในกล้องทุก 10–15 นาที เมื่อมีเครื่องจักรทำงานใกล้เคียง

7) วัดหรือเก็บจุด “ในช่วงที่เครื่องจักรหยุด”
ถ้าเป็นไปได้ ให้ใช้ช่วงเวลาที่เครื่องจักรหยุด หรือไม่ได้ทำงานโดยตรงในแนวใกล้จุดวัด ค่าที่ได้จะนิ่งและแม่นกว่าการวัดตอนเครื่องกำลังทำงานเต็มที่

8) ใช้ฐานสามเหลี่ยมให้สมดุลที่สุด
ขาตั้งควรเปิดกว้างในลักษณะฐานกว้าง เพื่อความมั่นคง ขาตั้งที่ดีต้อง: ขาแต่ละขาอยู่บนพื้นแน่น ความสูงไม่เกินความจำเป็น (ยิ่งสูงยิ่งแกว่ง) ไม่ตั้ง “ปลายขาเดียวบนหิน” เพราะจะโยกง่าย

9) หลีกเลี่ยงพื้นคอนกรีตบางหรือสะพานชั่วคราว
พื้นคอนกรีตบาง ๆ หรือแผ่นเหล็กชั่วคราวมีการสั่นสะเทือนสะสมสูง โดยเฉพาะเมื่อต่ออยู่กับเครื่องจักรหรือรถวิ่งผ่าน หากจำเป็นต้องตั้งบนพื้นแบบนี้: ตั้งใกล้จุดรองรับโครงสร้าง (ใกล้คาน/เสา) หลีกเลี่ยงจุดกลางแผ่นที่สั่นมากที่สุด

10) ใช้ผู้ช่วยคอยสังเกตความนิ่งของกล้อง
ในพื้นที่เครื่องจักรเยอะ การทำงานคนเดียวเสี่ยงมาก ผู้ช่วยควรคอยดูว่า: ขาตั้งขยับหรือไม่ พื้นสั่นมากแค่ไหน ฟองน้ำเริ่มเปลี่ยนหรือไม่ การแก้ไขทันทีช่วยลด error สะสมได้อย่างมาก


11) ตรวจสอบกล้องหลังงานเสร็จ
หลังใช้งานในพื้นที่มีแรงสั่นสะเทือน ควรตรวจสอบ: ความลื่นของการหมุนกล้อง compensator ทำงานปกติหรือไม่ เลนส์มีฝ้า/สั่นคลอนหรือไม่ บันทึกค่าล็อกของมุมก่อน–หลังทำงาน ถ้าพบความผิดปกติ ควรส่งศูนย์บริการตรวจสอบทันที


สรุป
แรงสั่นสะเทือนจากเครื่องจักรเป็นหนึ่งในปัจจัยใหญ่ที่ทำให้กล้องสำรวจให้ค่าคลาดเคลื่อน วิธีป้องกันที่ได้ผลที่สุดคือ:
✔ ตั้งกล้องให้ห่างเครื่องจักร
✔ เลี่ยงพื้นดินอ่อน ย้ายตั้งบนพื้นนิ่ง
✔ กดขาตั้งให้มั่นคง
✔ ตรวจฟองน้ำบ่อย ๆ
✔ ใช้โหมด Fine ในพื้นที่สั่น
✔ เก็บจุดตอนเครื่องจักรหยุดทำงาน
กล้องนิ่ง = งานแม่น = ทีมงานมั่นใจ ดูแลกล้องให้ดี คือการประกันคุณภาพงานก่อสร้างตั้งแต่จุดแรก