บทนำ

ในงานสำรวจและก่อสร้างที่ใช้กล้อง Total Station หรือ Theodolite ฟังก์ชันเลเซอร์ชี้เป้า (Laser Pointer) ไม่ได้มีไว้เพียงเพื่อความสะดวกในการเล็งเท่านั้น แต่มีบทบาทสำคัญยิ่งในระยะใกล้ซึ่งมักเกิดข้อผิดพลาดจาก มุมตกกระทบของลำแสง (Incidence Angle Error) บทความนี้อธิบายสาเหตุ ผลกระทบ และขั้นตอนการใช้งาน เลเซอร์ร่วมกับปริซึมเพื่อเพิ่มความเที่ยงตรงของการวัด

ความเข้าใจเรื่องมุมตกกระทบและผลต่อการวัด

ระบบ EDM ของกล้องจะคำนวณระยะทางจากเวลาที่แสงเดินทางไปกลับระหว่างกล้องกับปริซึม หากลำแสงตกกระทบหน้าปริซึมไม่ตั้งฉาก แสงที่สะท้อนกลับอาจไม่ย้อนเข้าสู่ทางเดินแสงของกล้องอย่างสมบูรณ์ เกิดสัญญาณสะท้อนที่อ่อนหรือบิดเบือน ส่งผลให้ค่าระยะผิดเพี้ยน โดยเฉพาะในระยะใกล้กว่า 510 เมตร ความคลาดเพียงไม่กี่องศาสามารถสร้างความคลาดระยะระดับมิลลิเมตรได้

บทบาทของเลเซอร์ชี้เป้าในการลด Incidence Error

เลเซอร์ชี้เป้าช่วยบ่งบอกตำแหน่งตกกระทบของลำแสงบนหน้าปริซึมได้ทันที ผู้ปฏิบัติงานจึงสามารถ ปรับมุมโพลหรือหัวปริซึมให้หน้าปริซึมตั้งฉากกับแนวกล้องได้อย่างแม่นยำ:

• จุดเลเซอร์ตกกึ่งกลางหน้าปริซึม → มุมตกกระทบตั้งฉาก การสะท้อนกลับสมบูรณ์
• จุดเลเซอร์เบี่ยงซ้าย/ขวา → หน้าปริซึมเอียง ต้องปรับโพลหรือหมุนหัวปริซึม

ขั้นตอนการใช้งานที่แนะนำ

1. ตั้งปริซึมให้มั่นคงและตั้งฉาก ด้วยฟองน้ำบนโพล และล็อกข้อต่อให้แน่น
2. เปิดโหมด Laser Pointer ที่กล้อง เพื่อมองเห็นจุดตกของแสงบนหน้าปริซึม
3. ปรับมุมปริซึม ให้จุดเลเซอร์ตกกลางหน้าปริซึม หากเบี่ยงให้หมุนหัวปริซึมหรือปรับโพล
4. สั่งวัดระยะ เมื่อแนวตั้งฉากแล้ว และหลีกเลี่ยงการขยับโพลระหว่างวัด
5. ตรวจซ้ำ 23 ครั้ง หรือใช้โหมด Fine/Average เพื่อยืนยันความนิ่งของค่า

ข้อดีของการใช้เลเซอร์ร่วมกับปริซึมในระยะใกล้

• ลดข้อผิดพลาดจากมุมตกกระทบ (Incidence Angle Error)
• เพิ่มความแม่นยำของระยะสั้นและงานละเอียด
• เล็งเป้าได้สะดวกในพื้นที่แคบหรือมุมอับ
• เหมาะสำหรับงานติดตั้งเครื่องจักร งานภายในอาคาร และงานคุมแนวโครงสร้าง

ข้อควรระวังและการตั้งค่าที่เกี่ยวข้อง

• หลีกเลี่ยงการเล็งไปยังพื้นผิวสะท้อนสูง เช่น กระจกหรือโลหะขัดเงา เพราะอาจเกิดค่าสะท้อนหลอก
• ระยะใกล้กว่า ~2 เมตร ควรเปิด Near Mode (ถ้าเครื่องรองรับ) เพื่อให้ EDM โฟกัสได้เหมาะสม
• ตรวจสอบและตั้งค่า Prism Constant / Offset ให้ตรงกับรุ่นปริซึมทุกครั้งก่อนวัด
• รักษาหน้าปริซึมให้สะอาด ปลอดคราบน้ำ/ฝุ่น เพื่อคุณภาพสัญญาณสะท้อนที่สม่ำเสมอ

สรุป

การใช้เลเซอร์ชี้เป้าร่วมกับปริซึมในระยะใกล้เป็นวิธีที่เรียบง่ายแต่ได้ผลในการเพิ่มความเที่ยงตรงของการวัด โดยลดผลกระทบจากมุมตกกระทบของลำแสง เหมาะกับงานที่ต้องการความละเอียดระดับมิลลิเมตร และช่วยให้การทำงานภาคสนามมีประสิทธิภาพและความเชื่อถือได้มากยิ่งขึ้น