ปัญหาที่ทำให้ค่าระดับเพี้ยนและวิธีป้องกันมีอะไรบ้าง?

Last updated: 9 ต.ค. 2568 | 34 จำนวนผู้เข้าชม |

ปัญหาที่ทำให้ค่าระดับเพี้ยนและวิธีป้องกันมีอะไรบ้าง?

ค่าระดับที่ผิดเพี้ยนถือเป็นปัญหาใหญ่ในงานสำรวจและงานก่อสร้าง ซึ่งอาจนำไปสู่ข้อผิดพลาดของโครงสร้างได้ทั้งหมด ความคลาดเคลื่อนเหล่านี้ไม่ได้มาจากกล้องสำรวจเพียงอย่างเดียว แต่เกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน ตั้งแต่ตัวเครื่องมือไปจนถึงสภาพแวดล้อมและวิธีการทำงาน บทความนี้ได้สรุปสาเหตุหลักของความคลาดเคลื่อนพร้อมวิธีการป้องกันที่ใช้งานได้จริงในสนาม

1. ปัญหาจากตัวเครื่องมือและการตั้งกล้อง

สาเหตุความเพี้ยน	วิธีป้องกันและแก้ไข
กล้องไม่อยู่แนวระดับจริง (ฟองกลม/คอมเพนเสเตอร์ไม่เสถียร)	ปรับระดับแบบละเอียด (Fine Leveling) โดยใช้สกรูปรับระดับ จากนั้น หมุนกล้อง 180° เพื่อตรวจสอบซ้ำ ฟองต้องกลับสู่ศูนย์
ค่าศูนย์เล็งไม่ตรง (Collimation Error)	ทำการ Two-peg Test ก่อนเริ่มงานสำคัญ หรือทุกสัปดาห์ และต้องแน่ใจว่า คอมเพนเสเตอร์ อยู่ในช่วงทำงาน
ขาตั้งทรุด/สั่น	อัดขาตั้งให้แน่น เลือกพื้นผิวที่มั่นคง หลีกเลี่ยงพื้นอ่อนหรือพื้นที่สั่นสะเทือน
พารัลแลกซ์ (Parallax)	โฟกัสที่เส้นใย (Eyepiece) ให้คมชัดก่อนเสมอ จากนั้นจึงโฟกัสที่เป้าหมายเพื่อตัดภาพลวงตา

2. ปัญหาจากไม้สต๊าฟและการถือสต๊าฟ

สาเหตุความเพี้ยน	วิธีป้องกันและแก้ไข
สต๊าฟเอียง ไม่ตั้งฉากกับแนวราบ	ใช้ ลูกดิ่งหรือฟองน้ำที่ติดกับสต๊าฟ ช่วยตั้งดิ่งทุกครั้ง และอ่านค่าที่ต่ำที่สุดจากการแกว่งสต๊าฟ
หัวสต๊าฟทรุด	วางหัวสต๊าฟบน หมุดแข็ง หรือ แผ่นเหล็ก เสมอ หากเป็นพื้นที่อ่อน ต้องทดสอบการทรุดด้วยการกดและปล่อยก่อนอ่านค่า
สเกลสต๊าฟชำรุด	ตรวจสอบสภาพและ สอบเทียบสต๊าฟ เป็นระยะ โดยเฉพาะสต๊าฟแบบพับได้

3. ปัญหาจากวิธีการอ่านและระยะเล็ง

สาเหตุความเพี้ยน	วิธีป้องกันและแก้ไข
ระยะ BS/FS ไม่สมดุล	บาลานซ์ระยะ Backsight (BS) กับ Foresight (FS) ให้เท่ากัน (ต่างกันไม่ควรเกิน 10-20%) วิธีนี้จะช่วยหักล้างความคลาดเคลื่อนได้เอง
ภาพสั่น/มิราจ (จากพื้นผิวร้อน)	ทำงานในช่วงเช้าหรือเย็น เลี่ยงการเล็งผ่านพื้นถนนร้อน หรือ ยกแนวเล็งให้สูงขึ้น จากพื้นผิว
กำลังขยายไม่เหมาะสม	เลือกใช้กำลังขยายที่เหมาะกับระยะเล็ง เพื่อให้สามารถอ่านเส้นแบ่งได้อย่างชัดเจน

4. ปัญหาจากสิ่งแวดล้อมและการควบคุมคุณภาพ (QC)

สาเหตุความเพี้ยน	วิธีป้องกันและแก้ไข
ความร้อน/การหักเห	บังแดดให้กล้องและสต๊าฟ, ทำงานในช่วงเวลาที่เหมาะสม
ลมแรง	ใช้ผู้ช่วยจับสต๊าฟให้มั่นคง และถ่วงขาตั้งกล้องให้แน่น
ไม่ปิดวง/วัดซ้ำ	ทำ ไป-กลับ (Check Shot) และ ปิดวง (Loop Closure)ให้ครบถ้วน เพื่อให้ ค่าคลาดรวม (Misclosure) อยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้
การบันทึกผิดพลาด	ใช้ แบบฟอร์มมาตรฐาน และให้ผู้ช่วยทวนค่าที่อ่านได้ทุกครั้งก่อนบันทึก

สรุปเช็กลิสต์ก่อน-ระหว่าง-หลัง

การปฏิบัติตามเช็กลิสต์นี้อย่างเคร่งครัดจะช่วยให้ค่าระดับที่ได้มีความเสถียรและเชื่อถือได้สูงสุด:

ก่อนเริ่มงาน: ตรวจสอบความแน่นของขาตั้ง, ปรับระดับละเอียด, และวางแผนการตั้งกล้องให้ BS FS
ระหว่างวัด: ตัดพารัลแลกซ์ทุกช็อต, อ่านค่าเมื่อภาพนิ่ง, และสต๊าฟตั้ง ดิ่ง บนหมุด/แผ่นแข็ง
หลังจบงาน: ตรวจสอบ Misclosure หากเกินเกณฑ์ ให้วัดซ้ำช่วงที่สงสัย