การควบคุมแนวเสาไฟฟ้าแรงสูงด้วย Theodolite

การควบคุมแนวและตำแหน่งของเสาไฟฟ้าแรงสูงต้องใช้ความแม่นยำสูงตลอดกระบวนการตั้งแต่ฐานรากจนถึงการติดตั้งโครงสร้าง การใช้ กล้องวัดมุม (Theodolite) หรือ Total Station เป็นเครื่องมือหลักในการรับประกันว่าเสาแต่ละต้นจะตั้งอยู่ในแนวตรงและได้ระดับดิ่งที่ถูกต้องตามมาตรฐานทางวิศวกรรม

1. การวางแผนและกำหนดจุดควบคุม (Control)

• ตั้งโครงข่ายหมุดควบคุม: กำหนด หมุดควบคุม (Control Points) และ หมุดระดับอ้างอิง (Benchmark) ให้ครอบคลุมแนวสายส่งทั้งหมด พร้อมค่าพิกัดและค่าระดับที่ผ่านการตรวจทานแล้ว
• กำหนดเส้นฐาน: กำหนด เส้นฐาน (Baseline/Azimuth) ระหว่างศูนย์เสาหลัก (Tower Center) ตามแบบแนวเส้นสาย
• เลือกจุดตั้งกล้อง: เลือกจุดตั้งกล้องที่ปลอดภัย มองเห็นศูนย์เสาอย่างน้อย 2 ช่วง และไม่ถูกรบกวนจากเครื่องจักร

2. การวางผังฐานรากเสา (Setting-out Foundations)

2.1 ตำแหน่งศูนย์เสา (Tower Center)

• ตั้ง Theodolite บนหมุดควบคุม A แล้วเล็งไปยังหมุดควบคุม B เพื่อกำหนด แนวตรง (Line of Sight)
• หมุนกล้องไปยังตำแหน่งศูนย์เสาใหม่ตามระยะจากแบบ (EDM) แล้วปัก หมุดศูนย์เสา
• ตรวจสอบ: ตรวจซ้ำโดยตั้งกล้องจากหมุดควบคุม B กลับมายัง A แล้วเฉลี่ยตำแหน่ง

2.2 ตำแหน่งขาเสา/หมุดยึด (Anchor Bolts)

• จากศูนย์เสา ใช้การตั้ง มุมฉาก 90° หรือวิธี โพลาร์ (ระยะ+มุม) เพื่อตั้งจุดขาเสาทั้ง 4 มุม ตามระยะ XY ในแบบ
• ตรวจสอบ เส้นทแยงมุม (Diagonal) ทั้งสองเส้น เพื่อยืนยันว่าเป็นรูปสี่เหลี่ยมที่ถูกต้อง
• แนวควบคุมสำรอง: ทำ แนว Offset ขนานกับแนวสายหลักไว้ $12$ เมตร เผื่อไว้ในกรณีที่หลุมขุดบดบังหมุดศูนย์เสา

3. การควบคุมความดิ่งและการบิดตัวของเสา

3.1 ตรวจสอบความดิ่ง (Verticality/Plumb)

• ตั้งกล้อง: ตั้ง Total Station ห่างจากฐานเสาประมาณ 20-40 เมตร ระดับเดียวกับฐาน
• วัดมุมดิ่ง: เล็งเป้าหมายที่ติดบนเสาระดับล่าง ตั้งมุมราบให้เป็น 0°จากนั้นเล็งไปยังเป้าหมายระดับบน
• ประเมิน: ถ้าเป้าบนอยู่ มุมราบ 0° เสาจะถือว่าตั้ง ดิ่ง หากเบี่ยงเบน ให้คำนวณ ระยะเยื้อง (ตามสูตร: ระยะเยื้อง=D×tan(Δθ) เมื่อ D คือระยะกล้อง–เสา และ Δθ คือมุมราบที่เบี่ยง) และสั่งปรับแก้
• ทิป: ใช้การวัดแบบ Face I/Face II ทุกครั้ง เพื่อลดความคลาดเคลื่อนของกล้องและเฉลี่ยค่า

4.2 ตรวจสอบการบิดตัว (Twist) ของแขนคาน

• ติดมาร์ก 2 จุดที่แขนคานของเสาในหน้าเดียวกัน แต่ต่างระดับกัน (เช่น คานล่างและคานบน)
• เล็งและวัดมุมราบไปยังมาร์กทั้งสองจุด ถ้าค่ามุมต่างกันมาก แสดงว่าเสาเกิดการ **บิดตัว** ต้องทำการคลายและขันสลักเพื่อปรับแก้

5. การตรวจสอบระดับแขนคานและจุดแขวนฉนวน

• ใช้กล้องระดับ หรือฟังก์ชัน REM ใน Total Station เพื่อตรวจสอบระดับความสูง (RL) ของแขนคานซ้ายขวา
• เช็กให้แขนคานมีระดับที่เท่ากัน เพื่อป้องกันภาระที่ไม่สมดุล (Unbalanced Load) และบันทึกค่าเพื่อจัดทำรายงาน QA/QC

6. เกณฑ์ยอมรับ (อ้างอิงตามสเปกโครงการ)

• ตำแหน่งศูนย์เสาในแนวราบ: โดยทั่วไป ±10–20 มม. (อ้างอิงตามขนาดฐานราก)
• ความดิ่งของเสา: ไม่เกิน 1/1000–1/1500 ของความสูงเส
• การบิดตัว: ต้องเป็นไปตามข้อกำหนดในแบบแปลนและสเปกของผู้ผลิต

การใช้ Theodolite อย่างมีหลักการเหล่านี้จะช่วยให้งานควบคุมแนวเสาไฟฟ้าแรงสูงเป็นไปอย่างถูกต้องตามวิศวกรรมและมีความปลอดภัยในการทำงานสูงสุด