วัดมุมในพื้นที่จำกัด วิธีแก้เมื่อไม่สามารถหมุนกล้องเต็มรอบ

การวัดมุมในพื้นที่จำกัด: วิธีแก้เมื่อไม่สามารถหมุนกล้องได้เต็มรอบ

ในงานสำรวจที่ต้องใช้กล้อง Total Station หรือกล้องวัดมุม (Theodolite) ในพื้นที่จำกัด เช่น ภายในอาคาร, ช่องว่างแคบ ๆ, หรือบริเวณที่มีสิ่งกีดขวางขนาดใหญ่ ช่างสำรวจอาจพบปัญหาที่ไม่สามารถหมุนกล้องในแนวราบได้ครบ 360องศา เพื่อเล็งไปยังจุดเป้าหมายที่ต้องการทั้งหมด ปัญหานี้แก้ไขได้โดยใช้เทคนิคการสำรวจที่เรียกว่า การวัดมุมแบบเบี่ยงเบนแนว (Deflection Angle) ร่วมกับการใช้จุดอ้างอิงชั่วคราว (Temporary Reference Points)

หลักการ: การวัดมุมต่อเนื่องแบบ Segment

เมื่อกล้องไม่สามารถหมุนจากจุด A ไปจุด C ได้โดยตรง เราจะแบ่งการวัดมุมออกเป็นส่วน ๆ (Segments) โดยอาศัยการกำหนด จุดอ้างอิงชั่วคราว (B) เพื่อเชื่อมต่อการวัดมุมเข้าด้วยกัน

• การกำหนดจุดอ้างอิงชั่วคราว (Temporary Points)
  • เลือกจุด B ที่สามารถมองเห็นได้ทั้งจากจุดเริ่มต้น (A) และจุดเป้าหมาย (C)
  • จุด B นี้ไม่จำเป็นต้องอยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกับ A และ C
• การวัดมุมแบบแบ่งส่วน (Measuring Segments)
  • Segment AB: ทำการวัดมุมราบจากจุด A ไปยังจุด B
  • Segment BC: ทำการวัดมุมราบจากจุด B ไปยังจุด C
  • คำนวณ Azimuth สุดท้าย: นำมุมที่วัดได้แต่ละส่วนมาคำนวณรวมกันเพื่อหา Azimuth (ทิศทาง) สุดท้ายของเส้น AC

วิธีแก้ปัญหาหลัก: การใช้ Set of Angles

เทคนิคนี้ใช้เมื่อกล้อง Total Station ตั้งอยู่ที่จุดควบคุมหลัก (P) แต่ไม่สามารถหมุนกล้องจากจุด A (Backsight) ไปยังจุด B (Foresight) ได้โดยตรง .

1. การวัดมุมแบบเปลี่ยนแกนดิ่ง (Face Left and Face Right)

นี่คือวิธีการวัดมุมที่แม่นยำที่สุดเพื่อกำจัดความคลาดเคลื่อนของกล้อง (Collimation Error) แต่ในพื้นที่จำกัด อาจทำได้เพียงบางส่วน:

• Face Left (FL): วัดมุมในสภาพกล้องปกติ
• Face Right (FR): หมุนกล้อง $180^\circ$ เพื่อให้เลนส์กลับด้าน แล้ววัดมุมซ้ำ (อาจทำได้เพียงบางส่วน)

2. การวัดมุมแบบทำซ้ำ (Repetition Method)

แม้จะหมุนกล้องได้ไม่เต็มรอบ แต่สามารถใช้โปรแกรมวัดมุมซ้ำ (Repetition) หรือการอ่านค่าสะสมของมุม (Accumulation Angle) ในกล้อง Total Station เพื่อเพิ่มความแม่นยำของการวัดมุม A-B (Segment แรก) และ B-C (Segment ที่สอง) แยกกัน

วิธีแก้ปัญหาที่พบบ่อยในการวางแนว (Layout)

หากต้องการวางแนวเส้นตรง แต่มีสิ่งกีดขวางอยู่ระหว่างทาง (ไม่สามารถ Set Out จากจุด A ไปยังจุด B ได้โดยตรง):

1. เทคนิค Offset ด้านข้าง (Lateral Offset):
   • สร้างแนวเส้นคู่ขนาน (Offset Line) ห่างจากแนวเส้นจริงด้วยระยะทางคงที่ (เช่น $1.00$ เมตร)
   • ทำการ Set Out จุดต่าง ๆ บนแนวเส้นคู่ขนานนี้แทน (กล้อง Total Station จะมีฟังก์ชันนี้)
   • เมื่อตอกหมุดบนเส้นคู่ขนานเสร็จแล้ว ให้ใช้เทปวัดหรือเครื่องมือวัดระยะสั้นในการวัดระยะ $1.00$ เมตร เข้ามาตั้งฉากเพื่อหาตำแหน่งที่ถูกต้องบนแนวเส้นจริง .
2. การใช้โปรแกรมตั้งฉาก (Perpendicular Set Out):
   • กำหนดเส้นตรง A-B
   • ใช้ฟังก์ชัน Set Out ให้กล้องคำนวณว่า ณ ระยะทาง $X$ ตามแนวเส้น จะต้องเยื้อง (Offset) ไปด้านข้างเป็นระยะทางเท่าไหร่ (ในกรณีนี้คือ $0.00$)
   • แม้กล้องจะอยู่ห่างจากเส้น การนำทางด้วยค่า Offset จะช่วยให้ผู้ถือปริซึมสามารถหาตำแหน่งบนแนวเส้น A-B ได้อย่างแม่นยำที่สุดโดยไม่ต้องหมุนกล้องเต็มวง

โดยสรุป การทำงานในพื้นที่จำกัดจำเป็นต้องอาศัยการวางแผนและใช้ฟังก์ชันคำนวณภายในของ Total Station เช่น **Reference Line** และ **Offset Layout** เพื่อแยกการวัดออกเป็นส่วนย่อยและสร้างแนวอ้างอิงชั่วคราวในการทำงาน